Hoog tijd voor weer eens een thematische herfst- en tegelijkertijd nazomer wandeling, want dat dagen nog zacht kunnen zijn, dat blijkt zelfs halverwege september. Tenslotte Hond Guus wil ook er eens op uit.
Tja, toch even een paar woordjes over Guusje:
We zijn vertrouwd met de vroege ochtend- en de late avondwandeling in het nabije Oda-woud, dat is steeds een fijne frisse start en goede afsluiting van elke dag. Overdag is Guus graag mee op pad, maar wordt natuurlijk de dag ook gewoon thuis, luid slapend en zichtbaar dromend doorgebracht. Heel vaak maar niet steeds is een hond immers welkom bij de bedrijven die ik overdag aandoe.
Saai? wellicht…! In huis zijn er uiteraard die twee zwarte, uiterst gedoogbare poezenbeesten om mee te spelen. Maar ach die slapen ook al de hele dag. En de meeste video’s zag Guus al uitgebreid … samen met mij, op de bank.
Op het moment echter dat voor Guusje de auto wordt voorgereden, en ze zich erin wurmt,  ja.. dan hebben we een koekje van veel beter deeg. Dat betekent steevast een redelijk stevige tot echt stevige wandeling. Soms eerst een kwartierritje naar bijvoorbeeld een Swolgense Heide, soms eentje van dik twee uur naar ons zielslieve Friesdrentse-Wold. Guusje neemt dan haar vaste maar wat bemeten ligplaats in, waar ze overigens zeer creatief mee omspringt.

Nou had ik, in een zelden echt verloren uurtje een apart verhaal gelezen over een drietal avontuurlijke Parijzenaars. We praten nu rond 1870: De situatie in Europa is zeer bedenkelijk; de Opperste Pruis Bismarck was begonnen aan de belegering van Parijs, waarom ook niet.  Napoleon was al van het toneel gevallen en de Franse regering was “uitgeweken” naar het zonnige France-Sud. Bij gebrek aan mobiele telefonie en supersnel-internet gebruikte men enorme hete luchtballonnen tussen Parijs en de regering, vol met postduiven voor de kerende antwoorddienst.
Zo was op een zeer vrieskoude winternacht, midden januari 1871 zo’n ballon opgestegen vanaf het Gare du Nord. Tot groot afgrijzen van de drie ballonvaarders bleek dat ze niet naar het zuiden, maar naar het noorden afdreven, op het eerste gezicht regelrecht naar het land van de vijand.
Na een dikke 500 km hadden ze de hoop op een draaiende luchtrichting opgegeven, en besloten een noodlanding in te zetten. Gas loslaten, ankers eruit en uitkijken naar een goede landingsplek en wat helpende handjes. En jawel, dát gebeurde natuurlijk nét boven Merselo, een kleine kerkdorpje nabij Venray.
Met hulp van het handjevol inwoners werd de ballon onder ijskoude en ruige omstandigheden in veiligheid gebracht en dronken ze tot in de late uurtjes een stevige pint in de dorpse molen.  Er werd met de franse slag een vergoeding afgesproken voor een schamp-schade aan de molen en een setje gesneuvelde klompen, en de wegen scheidden zich. Jaren later werd er tijdens een reüniefeestje onder het genot van weer evenzovele pintjes en als herinnering aan het illustere voorval een heuse obelisk opgericht.
Nou dat is natuurlijk een prachtig ding om eens te gaan opzoeken.

De benodigde wandeling door het coulissen-bos tussen Overloon en Merselo was voor mij een complete verrassing. Geen moment had ik zó dicht bij de troosteloze Middenpeelweg zulk een prachtig gebied verwacht. Hierbij moet je bedenken dat Venray na 1900 als een van de eerste gemeenten de toen nog woeste grond in cultuur heeft laten brengen. Op de arme gronden werden vele, vele naaldboompjes geplant. Een beetje om de windverstuiving tegen te gaan, maar ook om een acceptabel verdienmodel te krijgen met opbrengsten uit houtproductie.
Hierbij werd overigens met veel enthousiasme ook patiënten uit de krankzinnigengestichten St.-Anna en St.-Servaes uit Venray ingezet. De ordelijk lange en rechte paden ogen breed en getuigen van efficiency, typerend voor een productiebos. Echt verdwalen kun je er niet, behalve dat elk kruispunt lijkt op het vorige. Op enkele plaatsen staan zeer informatieve informatiepanelen, waar ik natuurlijk gretig allerlei blogwijsheden vanaf haalde.
Door flink door te stappen was de obelisk dan ook snel gevonden; een bescheiden op een grenspaal lijkend betonnen zuiltje. Nadrukkelijk uitkijkend op een Franse Carrefour, een soort vijfsprong van bospaden en gebouwd op een enkele meters hoge terp. In al zijn kleinheid toch weer markant door de geur van avontuur, dorpsgeest en verbroedering.

Nu bij deze getuigenis uit een kleurrijk verleden bleef het natuurlijk niet. Verderop in het bos kwamen we bovendien op een licht glooiende heuvel een opmerkelijk ondiep en in kruisvorm uitgestoken graafwerk tegen. Het bleek te gaan om het zogeheten Schieëperkruus, een in het zand uitgegraven kruis. Hier vervulden ook gedurende de Franse overheersing vele schaapsherders ooit hun zondagsplicht omdat ze met de schapen te ver van het dorp graasden. Slechts een bankje, een ooit omgevallen boom, biedt plaats en uitzicht voor de enkele passant. Een pauzemomentje om volop te genieten van de herfstkleuren, van de lage zon en haar verblindend licht op bomen en struiken, miljoenen kleine beestjes, spinnen en hun websels. En in dit prachtig begin van het herfstseizoen zijn er al zovele paddenstoelen te zien. Vele zijn nog erfgoed uit de Franse tijd, zoals de typische, aan een ingezakte chocolade-mousse denkende cacao-boleet (Chocoleet), de Zwart-wit zwam (Woupaulade) en de grote Onbeschaamde Phallus; Noortje schreef daar al eens over in haar Russelslof.

Al snel lopen we westwaarts de ballonzuilen uit, meer richting het Zwartewater, een ooit duivels vervloekt moerasgebied. Vroeger waren hier ‘woeste gronden’ met uitgestrekte heidevelden, zandverstuivingen, moerassen en vennen. Met name het heidegebied was witbevolkt met schapen. Het was erg lucratief, de schapenbranche: Enerzijds bleken de miljarden keutels vermengd met de gestoken heideplaggen perfect mestmateriaal voor de arme peelakkers. Anderzijds bleek de schapenwol steeds meer in trek. Maar, zo zou spoedig blijken, de populariteit van schapenvlees opende heel nieuwe handelswegen…..

Nog in de tijd van Napoleon werd immers elke handel met Engeland verboden en schapenhandel geboycot. Tijdens de Franse bezetting bleken les soldats de Napoleon zo verzot op schapenvlees dat de opmars van de Fransen ogenschijnlijk rond Merselo tot een volledige stilstand kwam. Zo’n schaapachtige interesse in een product waar voldoende van op voorraad ligt, is de droom van menig ondernemer. Een aantal samenwerkende schaapherders kwam reeds in 1809 op het vermetele idee om te voet (!) de eerste kudde schapen naar Parijs te exporteren. Er zouden nog vele schapen volgen !
Uiteindelijk bloeide er voor de “Venrayse Grote Compagnie” een zeer welvarende, haast monopolistische vleeshandel op naar Parijs, Antwerpen en Londen. Rond 1820 graasden reeds meer dan 2.000 schapen en waren er 60 schaapskooien rond Venray.
Verder was er ook nog een zeer specifieke “biënhouderij” met honderden bijenkorven verspreid over de enorme heidevlakten. Immers de geurige en pittige heidehoning was toen ook al erg geliefd.
Met de uitvinding van de kunstmest verdween echter snel de noodzaak van de heide, voor zover die niet al volledig was afgeplagd en ontgonnen voor turf. Geen grote stille heide meer voor de begrazers, en rond 1900 was het natuurlijk proces van spontane bebossing opgestart en eindeloze grasvelden vormden het nieuwe beeld.

In de huidige tijd is dit weer een gebied waar door afgepast ingrijpen de heidevlakte weer langzaam terug wordt gebracht. l’Histoire se répète.. Om dat doel te bereiken, verdwenen enkele jaren geleden door met beleid te kappen enkele overtollige percelen bos. Het jaar erop kan dan veelal al worden  geplagd om verder vergrassing tegen te gaan. Het heidezaad dat nog in de bodem zit kan dan vanzelf weer ontkiemen. In het graas-seizoen loopt er nu een zogeheten gehoedde schaapskudde. Zij grazen de resterende graspollen kort zodat de heide en andere vegetatie een kans krijgen om zich opnieuw te vestigen.
Niet verrassend dat we ons dan ook al snel vastliepen tegen deze jonge kudde van tevreden grazende schapen.
Genietend in een lome omarming van het warme zonnetje hielden Guus en ik maar weer eens pauze.
Languit liggend, comfortabel tussen de ruige diepblauw bloeiende dopheide te midden van libellen, juffertjes, bijen, torretjes, sprinkhanen en… wat ben ik allemaal vergeten !

Een bezonnen moment om met stilletjes gesloten oogleden te genieten.
Genieten van ons ongewone geluk met de momenten van nu….
en van de zalige momenten die nog komen gaan

tot gauw weer …

….

Categorieën:Themawandelingetjes

Tags: afplaggen, ballonvaarders, ballonzuilense bossen, heide, herfst, Merselo, schaapherders, Schieëperkruus, St.-Anna, St.-Servaes, themawandeling, zwartewater