De trein en ik…. comfortabel op de verdieping van een fonkelnieuwe dubbeldekstrein. Zojuist een tussenstop gehad, halverwege een betrekkelijk eindeloze reis van het pittoreske dorpje Venray in de kop van Noord-Limburg naar Heerenveen ergens aan de andere kant van de planeet. Ik kan me niet heugen dat ik voor ’t laatst in een trein zat, of het moet weer zo’n “laatste werkdag” geweest zijn bij een te verlaten werkgever die het zó jammer vindt dat je bij hem weggaat, dat hij je zelf hoogstpersoonlijk naar het station brengt.
Maar goed, waarom stemde ik ook weer in; was het echt een onvermijdelijk gevolg van weer zo’n logistiek gedrocht, zo’n ingewikkeld plan, efficiënt, effectief… goed doordacht? Zakelijk naar Drachten in het pak, zakelijk naar Heerenveen, maar dan meer losjes gekleed, en met ándere mensen ….wéér andere mensen sluiten aan, maar dan láter… en met die laatste Guusje mijn hondje, en een auto.
Eigenlijk niks voor mij, die onnadenkend en onbewust schaamteloos een autorijd-tijdschema hanteert; weggaan als je klaar bent, snelheid aanpassen als je navigatiesysteem zegt dat, als je zó door blijft sukkelen, echt 10 minuten te laat komt. Uiteraard als de techniek je niet in de steek laat…
Heel anders dan met de trein of bus; daar ga je weg als de trein het zo belieft. Ben je nog niet klaar …. ? Mooi pech. Geen twijfelachtige correcties onderweg, je doet er gewoon twaalf minuten, een halfuurtje of gewoon drie uur en zestien minuten over, zoals nu.

Tegenover mij schuift juist een moeder aan met haar twee kinderen, een jongen en een meisje van rond de acht, negen jaar. In hun onmiddellijke kielzog een vrolijke voskleurige niet al te grote hond. Het lijkt mij dat ze voor een weekendje ergens heen gaan. Ze kijken in ieder geval opgetogen en lijken zeer saampjes en op pad. Ik help ze met de twee zware weekendtassen en een trolley uit het looppad te krijgen. Waar de paps-figuur is, vraag ik me dan onbewust af…. een hinderlijke gewoonte van mezelf. Immers is het niet ontzettend spannend  je in stilte af te vragen wat de mens toch beweegt om juist vandaag op pad te gaan. Te raden waar iedereen naar toe gaat, voor hoe lang… met wie,  of met wie juist niet…. Een korte inblik op andermans leven, een moment van elkaar kruisende tijdlijnen, een moment samen gedeeld. Wat een prachtig kweekschaaltje om de  fantasie te kiemen. Andersom moet ook deze zorgzame moeder haar gedachten gehad hebben, toen ze me met die onderzoekende en wat meewarige blik een vriendelijke goedemorgen wenste.

Ik voelde me, en dat moet nu nog merkbaar zijn, als een karikatuur uit de reeks dummy-handleidingen:  “treinreizen – voor – dummies” of iets in die geest. Zo onbenullig liep ik over de perrons en op de tast mijn richting, daar waar ieder ander normaal denkend mens als vanzelf de weg weet, incheckt, elektronisch wordt uitgecheckt en met de mobiel als vanzelfsprekend in de juiste trein wordt ge-apped. Wel wat confronterend, temeer als je weet dat een van de thema’s van deze dag mobiliteit en verkeersdoorstroming zal zijn.
Waar is de onvoltooid verleden tijd, waarin er nog van die grote gele treintijdenborden op het perron stonden. Waar is de tijd dat er van die kartonnen kaartjes in omloop waren, waar de conducteur gretig een ketsend gat in knipte. Hij had daarvoor zo’n enorme nietmachine, die stevig met een ambtsketting aan zijn kleding was verankerd. Gaf hij ook niet de zo fel begeerde directieven, wanneer uit te stappen , waar en op welk perron verder? Ik zie in gedachte die kordate NS medewerker, vriendelijk ogend maar stevig wijdbeens staand, om ook op onverhoedse momenten evenwichtig te kunnen functioneren.

Naast mij zat al voordat ik in de trein stapte, een wat oudere heer, grijzend aan de slapen, grijzig gekleed, een teveel gedragen grijze sjaal en een grijs geruite winterjas aan het haakje bij het raam. Ik zie geen tas of enige bagage… Geen zakenman dus? Hij leest een reeds halverwege dik boek, Bonita Avenue, een van de weinige boeken die ik recentelijk zelf nog las; een verontrustende en noodlottige vertelling over een kleurrijk vader-persoon die verbeten achter de dubieuze waarheid van zijn kinderen aangaat.
Wat goed dat hij zijn tijd benut om te lezen, iets wat ik veel te weinig doe, en ik vind het zó ontzetten leuk. Ik ga hier echt  verandering in aan brengen. Een film op zetten in de dvd speler is zo gemakkelijk. Maar de beelden die je ziet zijn helaas al gevormd door de regisseur, terwijl juist die van het boek pas in je brein ontstaan, weliswaar aan het handje van de auteur. De man zet een leesbril op om verder te lezen, dat doet hij trouwens steeds als zijn blik terugkeert van het raam. Het valt me op dat vanaf Zwolle hij dit met steeds grotere regelmaat doet. Mijn fantasie wordt natuurlijk uitgedaagd, temeer omdat de goede man nog geen bladzijde heeft omgeslagen. In mijn hoofd vormt zich een onvermijdelijk verhaal…..

Ik betrap mezelf ook niet meer echt te bekijken wat er buiten het raam voorbij wordt gesneld, hoewel we reeds het Friese, frisse landschap doorkruisen. Ik zie nog wel de boerderijen met de bekende blauw-wit-rood gehartte vlag in de vlaggenmast midden in de tuin. Het Fryske land dat ik in juist dit jaar steeds meer ben gaan waarderen. Zeker, ik kom ik hier zakelijk ook wel ja… maar het is ook het land van luwte en beschutting, ik vond er mijn zielemaatje, dierenvriendin en gemoedsrust. Als het maar eventjes past, zijn mijn Guusje en ik met genoegen te gast en genieten van de nauwelijks te beschrijven vriendschap, zoals die zo kan groeien tussen hondenbeesten.
Wat gaf dat een heerlijk langwerkende oppepper tijdens mijn kortdurende vertwijfeling, met een in rap tempo nagenoeg blind wordend oog links en rechts, een die ook snel het zicht verloor. En een ongekende dankbaarheid toen bleek dat er slechts een routineuze maar spoedige ingreep was geboden. “Een beetje jong al” sprak de oogarts… maar hij had gelijk; eenmaal in half-achteroverliggende houding op de lopende band kon ik vaststellen dat, met een individuele frequentie van ongeveer twintig minuten, een zaal vol patiënten, met bouwjaren variërend van 1923 tot 1948, de één na de ander werd voorzien van vele oogdruppels, en ontdaan van gehoorapparaten en dergelijke om uiteindelijk met een frisse heldere blik weer uit de behandelruimte te worden heen gezonden. In een papieren zakje een ogen-vergietje , pleisters en twee flesjes huiswerk.
Hoezo ziektekostenverzekeringen…

Een van de twee kinderen tegenover me, is in gesprek met de moeder geraakt en vraagt zich af of ze wel op tijd voor de veerpont zouden arriveren, immers de reis duurt nu toch wel al sinds vanmorgen vroeg. Wat bijzonder, bedenk ik mij… als een onvermijdelijke toehoorder krijg ik ineens iets meer te zien, een klein deel van een veel groter, een compleet verhaal. Ineens wordt niet alles meer fantasie….
De reis komt dus van heel wat verder dan Venray, en gaat ook verder dan mijn bestemming, naar één van de twee waddeneilanden die  logischer wijze met deze trein in verband staan, Harlingen Terschelling of Harlingen Vlieland. Bij Terschelling duiken uiteraard herinneringen op. Daar waren we in de goede tijden maar wat graag, ook met de meiden. Ook zomers, met het tentje min of meer pal aan het lange fietspad dat West met Oost Terschelling verbindt. Slechts een dichte haag scheidde de camping van de druk bereden fietsroute. 

Wat was het fijn om deze zomer even een dagje weer op Terschelling te zijn, te gast bij vrienden, Hessel’s Groene Weide, de Dodemanskisten, de Boschplaat en dat lange fietspad langs die camping. Uiteraard liep ik met de hond even langs die plek waar we zo vaak lagen te luisteren naar het geluid van de naderende fietsers, hun banden knarsten al ver hoorbaar over de schelpen waarmee het pad rijkelijk was voorzien, je moet er niet aan denken daar ten val te komen. En altijd waren de fietsende voorbijgangers nietsvermoedend in een één of ander gesprek gewikkeld, dat kon je al van ver horen. Het woordelijk verstaan kon je pas als ze al bijna ter hoogte van de tentjes waren, en dat werd minder goed mogelijk naarmate ze weer verder verwijderd raakten. Zo kreeg je slechts flarden van gesprekken, eigenlijk meer fragmenten van uiteenlopende verhalen te horen….  Allemaal met een begin, dat buiten het gehoor lag en een uiteinde, waar we eveneens nooit een weet van zouden hebben. Alleen die twee, drie, vier seconden tijdens de passage.
Fragmenten in de geest van :
“…. en ik meende toch, dat ik het nog zo goed geregeld had”
“Johan, ik heb je toch zo vaak al gewaarschuwd…”
“…. [En weg waren ze weer…]
of wat dacht je van deze:
“we moeten zorgen dat we daar heel  snel bij zijn, joh!
Niet zoals vorige keer, weet je nog?”
“Je hebt gelijk, maar ik heb nú de juiste spullen bij me”
” O Ja? dat mag ik hopen joh”
“….[onverstaanbaar]…
Dat prikkelde nog eens de fantasie. En uiteraard bekwaamden we ons in het beurtelings volledig maken van deze passantenfragmenten, deze Fragmendotes….

De hond kijkt me aan maakt oogcontact, ik knipoog hem bemoedigend toe, waarop hij terstond begint te kwispelen. Ik heb een vriend gemaakt. Hierdoor aangemoedigd, knoop ik een praatje aan met mijn nog niet gedetermineerde buurman. Jazeker, het was een hele reis, zo ! Ook was het niet zijn dagelijkse bezigheid om te treinen… en had hij, net als ik wat moeite gehad om een reis met minimale overstap te arrangeren…. zo helemaal vanuit het Maastrichtse was dat zo mogelijk helemaal een uitdaging meent de man, die onmiskenbaar een zuidelijke tongval heeft. Kennelijk een beetje ontspannen door het verbroederende trein coupé effect, biedt hij de jongen aan om zijn plaats aan het raam te nemen; hij keek toch niet echt uit het raam. en zo wisselen ze vlotjes van plaats, en komen wij tegenover elkaar te zitten. De moeder bedankt de man hartelijk en neemt haar dochtertje op schoot, om meer plaats te maken. Ach Maastricht, geprezen om het Vrijthof, de Bonnefanten, verguisd door zijn verkeerschaos, koffieshops en zoenende burgemeesters, ik heb er zo vele goede herinneringen

Neem nu de dag van gisteren, het weerzien na een dikke 20 jaar met oud collega’s in datzelfde flamboyante Maastricht. Ik herbeleefde een geweldig bedrijf, dat ondertussen veel ups en downs heeft moeten meemaken. Het weerzien was ronduit warmhartelijk, en bij de receptie werd ik zowaar herkend.
Het is ook daar, waar ik als “Hollander” heb leren Limburgse-Vlaai-eten. Overigens haalden we die vlaaien niet eens uit Maastricht , maar met tientallen tegelijk in taartranden gestapeld uit het nabijgelegen Belgische Smeermaas,
Natuurlijk kreeg ik ook een trotse rondleiding door de decennia oude gebouwen. Ik zag de onvermijdelijke graad van automatisering die de vele handjes uit de eind zeventiger jaren had verdrongen. Studeerde ik daar ook niet af op draagvermogenskwesties bij tweezijdig over-uittrekbare kogelloopwerken…? We schreven in die tijd in iedergeval zeer spraakmakende aanbevelingen bijvoorbeeld over het gebruik van een Afdelings Personal Computer. “Pleidooi voor een PC” heette dat rapport geloof ik. Ik meen ook nog op cursus Lotus 123 geweest te zijn, met de afspraak de opgedane kennis te delen met zoveel mogelijk collega’s. En uiteraard hielden we ons wekelijks uurtje computerles, in de late middaguurtjes ergens achterin het gebouw. Thema voor thema: het gebruik van floppydisks, toetsenbord en muis en wat practische toepassingen (dokter Hallo of zoiets). Zo bouwden we onze eerste interactieve database, waarin we voortaan al onze activiteiten vastlegden, geïndexeerd met zoekkreten en al !

Nu was het jongetje zich wat zorgen aan het maken, zijn aandacht op de buitenwereld was gevangen door de in kerstsfeer gebrachte, boerderijen, kerken en stationnetjes; of we nog wel kerstnachtviering in de kerk gingen doen, zoals altijd….. De moeder glimlacht wijs, en antwoordt dat pappa al in Midsland een klein kerkje had gevonden, en dat ze daar net als thuis gezellig met zijn allen heen zouden… Het zou dus Terschelling worden, met een pappa. Leuk Midsland, terecht midden op het prachtige Schylge, met een terp en daarop een historische kerk. De oma van mijn beste vriend is er pal naast, na een leven lang op het vaste land terug op eigen bodem begraven. Een kerstnachtdienst in juist die kerk moet prachtig zijn om eens bij te wonen. Het bezoeken van deze bijzondere dienst was ook bij ons een traditie. Niet omdat we ineens en juist op die avond kerkganger werden, maar vanwege het ene momentje van bezinning, een familietraditie van bijeenzijn, overdenking en een beetje spiegeling.

Om nu de meiden toch nog iets mee te geven van het originele kerstverhaal, hadden we destijds bedacht dat een stukje theorie voorafgaand aan de kerstnachtdienst niet verkeerd zou zijn, o wee wij heidenen. Dus zo voerden wij jarenlang in huiselijke kring het verhaal van Jozef en Maria op. Live spelers uiteraard, geïnspireerd op de levende kerststal, zoals we die natuurlijk ook al uitgebreid in ons dorp aan konden doen. En zo speelden wij zeer gedetailleerd de barre tocht na van het radeloze timmermansechtpaar. Maria uiteraard, vanwege haar hoogzwangere omstandigheden schrijlings gezeten op de ezel. Op weg naar DE stal, waar alle mogelijke huisdieren in hun vrijwillige rol werden geïnstalleerd. Dat betrof dan zowel de honden, de konijnen en cavia’s en indien mogelijk ook de katten. En keer op keer weer bleek een kinderziel met weinig middelen tot groot inlevingsvermogen en overtuiging in staat.
Uiteindelijk waren de kerstnachtdiensten in de kleine eucharistische enclave midden in het katholieke Limburg best intiem. Ingevlogen dominees, een heus genootschap in pij, en een organist die met het instrument getrouwd leek… niet te scheiden. Opvallend dat bij steeds minder bezette stoeltjes, steeds meer na afloop werd ge-netwerkt bij kerststol en gluhwein. Zo was het tevens eens een verademing om onkerkelijk luid te schaterlachen als bij de eigentijdse powerpoint-projecties aan de muur, niet langer de teksten van de cryptische, mij volledig onbekende kerstliedjes zichtbaar waren, maar een alles bedekkende Pop-Up in de geest van “U heeft nog 2% batterijlading, uw computer wordt afgesloten in 20 seconden, sluit uw een adapter nu aan”. Het stelde me gerust dat de gemeenschap, ontdaan van de ondertiteling dan ook onmiddellijk stilviel…

Toch onverwacht rijden we het station van Heerenveen binnen. Ik kijk uit het raam, jazeker ik zou worden opgepikt. Ze is ronduit spectaculair en niet om over het hoofd te zien… blond, langbenig, sportief gekleed en wat mij betreft vooral erg bedreven om ons projectje op koers te houden en… ook al gek op dieren. Van haar kwam het voorstel om voor de parallelle afspraken auto en hond reeds voor me mee te nemen. Immers ik wilde vast op de terugweg een omwegje maken…
Ik schud de terschelling-gangers stuk voor stuk de hand, wens hun een goed vervolg van de reis en een heerlijke vakantie, en haast me naar het bordes. Ook de goede man uit Maastricht stapt uit, na een wat aarzelend “goede reis verder” te hebben  gemompeld. Eenmaal op het perron zie ik dat hij ook wordt opgewacht, een man, net zo grijs gekleed. Een hartelijke omhelzing volgt, en ook een verrassende en openlijke kus. Geen Friese ziel die verschiet, ik glimlach…. wat kan het leven betrekkelijk zijn.
Daar staan ze toch, Vol verwachting kijken ze beiden langs de leegstromende trein … ineens herkent ze me, een blije blik… Ik zwaai naar haar en verlang heftig naar de onvermijdelijke liefdevolle begroeting. Ze maakt zich los en rent op me af, de losgeschoten riem achter zich aan slingerend en springt me zowat in de armen…
mijn lieve hondje.

.

Categorieën:korte verhalen

Tags: fragmendotes, HOF de Lannoy, kerstnachtdienst, Maastricht, Oranjewoud, Terschelling, treinreis